Kompresörlerin Yapısı Ve Çeşitleri

Kompresörler kabaca, soğutma gazı emen ve emdiği gazı yüksek basınçla basan bir düzeneğe sahiptir. Aşağıda başlıca kompresör çeşitleri görülmektedir.

Pistonlu Kompresörler

Pistonlu kompresörler pozitif yer değişimi prensibine göre çalışır ve tüm teknik gazları sıkıştırmak için kullanılabilir. 2000 bar’a kadar yüksek sıkıştırma basınçları oluşturabilir. Pistonlu kompresörler, tek silindirli veya çok silindirli ve aynı zamanda tek aşamalı veya çok aşamalı kompresörler olarak mevcuttur. Daha büyük kapasiteler için çok silindirli kompresörler, daha yüksek basınçlar için ise çok aşamalı pistonlu kompresörler kullanılır.

Scroll Kompresörler

Scroll kompresörler çalışma prensibi, geleneksel pistonlu ve alternatif kompresörlerin çalışma prensiplerinden çok farklıdır. Arşimet spirali denilen, iki spiralden oluşmaktadır. Bu iki spiral iç içedir ve bu şekilde orak şeklinde birtakım cepler oluşturur. Sıkıştırma esnasında, spirallerden biri (üstteki) sabit kalır; alttaki spiral ise rotor üzerindeki eksantrik kısma monte edildiğinden, rotatif değil, yörüngesel olarak hareket eder. Bu tip kompresörlerin bulunduğu devrelerde mutlaka; faz koruma rölesi, termik koruma ve uygun akım kontrollü sigorta kullanılması şarttır. Yanlış çapta bakır boru hattı veya kanal dizaynlarında aşırı yük nedeniyle kompresör hasar görebilir. Bu tip kompresörlerin tamir ve onarımları mümkün değildir. Pahalı olmalarına rağmen düşük güçlerle yüksek verim elde etme kabiliyetleri mevcuttur. Sessiz çalışır ve az yer kaplar.

Vidalı Kompresörler

Vidalı kompresörler genellikle soğutma sistemleri ile bağlantılı olarak kullanılır. Bir vidalı kompresör, soğutucu buharlarını sürekli olarak çekerken diğer bazı kompresör tipleri parça parça çeker. Bir vidalı kompresörde, kompresör ve motor birbirinden ayrılmıştır ve bu nedenle bir aks veya V-kayışı ile bağlanır. Kompresör ve motor ayrı olduğu için kompresörde soğutucu olarak amonyak kullanılabilir. Soğutma sistemlerinin soğutma çıkışı, kompresör performansı ayarlanarak düzenlenebilir. Bir vidalı kompresör, %100’den neredeyse % 0’a kadar sorunsuz şekilde ayar yapılmasını sağladığı için soğutma sistemlerinin düzenlenmesinde oldukça uygundur.

Santrifüj Kompresörler

Santrifüj kompresörlerde rotor veya çark kompresör kabının içinde yüksek hızlarda döner. Soğutucu akışkan çarkın merkezinden kompresör kabı içine beslenir. Çark, buharın yüksek hızda hareket etmesine neden olan merkezkaç kuvvet ile dış çapa doğru buharı zorlar. Yüksek hızdaki gaz, soğutucu akışkan basıncının artmasına neden olan bu gazın hızının yavaşlamasını ve difüzör içinde genişlemesini sağlar. Santrifüj kompresörler büyük sistemlerde, yarı hermetik veya açık yapılandırmaları sık sık kullanılmaktadır. Kompresörün deşarj basınçlı gaz yoğunluğunu sağlayabilmesi için fan çapı ve fan hızı tasarımında sistemin işlevsellik sağlayabilmesi için fanlar yüksek hızlarda dönebilir şekilde imal edilir. Santrifüj kompresör fanların dönme hızları, düşük 3600 RPM hız, orta 9000 RPM hız, yüksek hızlı 9000 RPM’den daha yüksektir.

Rotary Kompresörler

Rotary kompresörde silindir içinde gazı sıkıştırarak basınç oluşturmak için bir veya daha fazla bıçak kullanılır. Silindir içinde pistonlu kompresörün aksine, piston kullanılmaz. Döner kompresörde iki temel tipi vardır:

• Döner bıçaklı (pervane)
• Sabit bıçaklı (bölücü blok)

Her iki tipte de bıçağın gövde içindeki hareketini karşılamak için eksenel kayma gerekir, silindir içinde rotor merkezde döner. Giriş (emme) portları çoklu, egzoz portu ise daha büyüktür. Emme ve tahliye vanalarında çek valf kullanılması gereklidir.